Overleven of leven?!

Wat is overspannenheid?

Overspannenheid ontstaat wanneer stress zich opstapelt en het lichaam geen tijd meer krijgt om te herstellen. Het is vaak tijdelijk, maar als het te lang aanhoudt, kan het overgaan in een burn-out. Herken je al langer meerdere van onderstaande signalen en merk je dat rust of vakantie niet voldoende helpt? Dan is het raadzaam om hulp te zoeken.

Wanneer je voelt dat je aan het overleven bent…

Voel jij je geregeld geïrriteerd, opgejaagd en pieker je vaker dan je gewend bent? Heb je moeite met slapen of ervaar je lichamelijke klachten? Merk je dat je steeds minder plezier beleeft aan dingen in je leven, of voel je je zelfs leeg van binnen — alsof je emotioneel vlak bent geworden?

Dit zijn serieuze signalen van lichaam en geest dat er sprake is van overbelasting. Steeds meer mensen voelen zich overspannen of raken burn-out. Ontspannen lukt nauwelijks nog; het voelt alsof je voortdurend in de overleefstand staat.

Als je dit bij jezelf herkent, is het tijd om een pas op de plaats te maken. Gun jezelf een moment van stilstaan. Waar sta je? Wat vraagt om aandacht? Alleen al het erkennen van wat er speelt, is een eerste stap richting herstel.

Vrouwen tussen de 35 en 55 jaar: extra kwetsbaar

Hoewel overspannenheid iedereen kan raken, blijken vrouwen tussen de 35 en 55 jaar hier extra gevoelig voor te zijn. Zij combineren vaak meerdere rollen tegelijk – als professional, moeder, partner en soms ook mantelzorger – en vergeten daarbij zichzelf. De balans tussen geven en ontvangen raakt dan ongemerkt verstoord, zeker bij vrouwen met een groot verantwoordelijkheidsgevoel of een neiging tot perfectionisme.

Wat ik in de praktijk zie gebeuren

Wat ik als klankbord voor vrouwen vaak zie, is dat deze overspannenheid een dieper proces in gang zet. Twijfels ontstaan over hoe het leven wordt geleefd, (oude) onverwerkte pijn en ervaringen komen omhoog en er ontstaat verwarring of het gevoel het allemaal niet meer te weten. Dit kan naast de andere klachten een intens gevoel van stuurloosheid geven. Alsof je in een klein bootje zit op een stormachtige zee – zonder anker, zonder kompas, zonder haven in zicht.

Wanneer je in zo'n situatie terechtkomt, vóel je hoe je bent gaan overleven. Het is niet van de ene op de andere dag ontstaan, maar een proces dat zich langzaam heeft opgebouwd. Achteraf geven veel mensen aan dat ze de signalen wel degelijk hebben gevoeld, maar deze hebben genegeerd of anders geïnterpreteerd.

Van overleven naar herstellen

De eerste stap in herstel is zorgen voor voldoende lichamelijke rust. Als je overspannen bent, is de adrenalinespiegel in je lichaam vaak verhoogd. Dit verstoort je slaap. Pas wanneer deze weer tot een normaal niveau daalt, kan je lichaam zich écht gaan herstellen. Op basis van mijn ervaring duurt dit vaak een aantal weken.

Gebruik die weken niet om urenlang in bed naar het plafond te staren, maar beweeg rustig door je huis. Doe milde yoga-oefeningen of maak korte wandelingen. Zoek de natuur op — dat helpt om te ontprikkelen en tegelijk in beweging te blijven.

Bij een burn-out staat vooral het gevoel van uitputting centraal. Je wilt het liefst de hele dag slapen. Toch is het belangrijk om je ritme niet te verliezen. Neem liever overdag een kort rustmoment en ga op tijd naar bed. Een regelmatig dag- en nachtritme helpt je lichaam en geest te herstellen, zeker als je tijdelijk niet werkt.

Zorg ook voor je hart en hoofd

Naast lichamelijk herstel hebben ook je hart en hoofd aandacht nodig. Dit wordt vaak pas voelbaar als de opgejaagdheid afneemt of het uitgeputte gevoel wat minder wordt. Het is belangrijk om dan te praten over wat er in je leeft. In je eentje blijven piekeren zorgt namelijk voor nog meer energieverlies.

Het hoofd wil begrijpen, verklaren, analyseren. Er ontstaat vaak een kluwen aan gedachten: wat moet ik nú doen? Wat wil ik niet meer? Wat juist wél? Vlak voor de overbelasting leefden veel mensen steeds meer in hun hoofd, wat ten koste gaat van de verbinding met het hart.

Het hart wil voelen wat waar is. Soms betekent dat: door ongemak of oude pijn heen bewegen. Als je daaraan voorbijgaat, hoor je vooral wat je zou moeten willen — niet wat je diep vanbinnen verlangt.

De kracht van vertragen

Om werkelijk naar je hart te kunnen luisteren, is vertraging nodig. Waar het hoofd snel, logisch en doelgericht is, spreekt het hart zachtjes en via gevoelens. Maar mensen vinden het vaak moeilijk om te horen dat ze mogen vertragen. Ze willen iets dóen. Dat wordt ook in onze maatschappij belangrijk gevonden.

Wat je wél voor jezelf kunt doen, is dit: geef jezelf toestemming om het gewoon even níet te hoeven weten. Het lijkt iets kleins, maar de impact kan groot zijn. Door nu te aanvaarden dat gevoelens van onrust en twijfel er mogen zijn, en jezelf niet langer op te jagen met het idee dat je direct iets moet besluiten, gun je jezelf de ruimte die je nodig hebt.

Ruimte in hoofd en hart

Vanuit die vertraging ontstaat er langzaam meer ruimte — in je hoofd én in je hart. Stilte, tijd voor jezelf en het durven voelen van wat er werkelijk in je leeft, zijn essentieel om op termijn de keuzes te maken die goed zijn voor jóu. Al dan niet met ondersteuning van een psycholoog, een praktijkondersteuner of een klankbord zoals ik.

Oefening: een moment om te luisteren

Ga rustig zitten, op een plek waar je even niet gestoord wordt. Leg je handen zacht op je hart of op je buik. Sluit je ogen en adem een paar keer bewust in en uit. Stel jezelf dan, zonder te willen forceren, deze vraag:

💛 Wat zou mijn hart me nu willen vertellen, als ik echt zou luisteren?

Wees stil. Wacht niet op een luid antwoord, maar voel wat opkomt. Misschien een woord, een beeld, een gevoel… misschien ook niets — dat is oké. Laat het er zijn. Sluit af door jezelf iets liefs toe te fluisteren. Iets wat je op dit moment steun of rust geeft.

Tot slot

Negeer het gevoel van overleven niet. Het is geen teken van zwakte, maar een oprecht signaal dat er iets in jou gehoord wil worden.

Voel je vrij om hieronder een reactie achter te laten als je iets wilt delen naar aanleiding van dit artikel.